Alapaap sa Balintataw: Setyembre 2015

Huwebes, Setyembre 10, 2015

Mabait na Anak

Ang bata ay may tatay. Ang tatay ay nagtatrabaho. Hindi naasikaso ang anak. Hindi gaanong naalagaan. Iiwanan lamang ng salapi. Binibigay ang mga kailangan. Gabi na umuuwi ang tatay. Tinanong ng anak ang sweldo ng tatay kada oras. Sinabi ng tatay. 1000 pesos ang kada oras sa trabaho. Nanghingi ang bata ng 1000 sa tatay. Binigyan ng tatay ng 1000 at tinanong. Nagtaka ang tatay sa anak. Binalik ng anak ang 1000 sa tatay. Sinabing "eto ang bayad niya sa tatay para bigyan siya ng isang oras lamang". Napaiyak ang tatay at niyakap ang anak.

Anak ng Overtime

Hindi mapakali ang lalaki. Kada minuto'y tingin sa orasan. Pasado alas dos na ng madaling araw. Kasabay ng pagbagsak ng maiinit na likido sa mukha.Tanging liwanag na lamang ng kanyang computer ang bukas. Sobrang sakit na. Kahit anong upo at ipit niya ay ayaw mawala. Ayan na.... on the way na! Mabilis na kumaripas ng takbo ang lalaki. Hinanap ang elevator. Pagkalabas ay pumasok sa cubicle. Nang makalabas ay umaliwalas ang mukha, "SUCCESS!" May naaninag na isang babae. Nakaputing bestida. Namumutla ang maputing balat. Bumilis ang tibok ng puso niya. Nanginig ang buong katawan sa takot. Naalala ang palabas ni Angelica Panganiban na White Lady. Napansing haharap ang babae. Kinilabutan sa nakita. Sobrang bigat na ng kanyang pakiramdam. Humarap ang babae. Napuno ng maingay na tunog ang CR, "Anong ginagawa mo dito?" Sabay nilang sigaw. Lumabas siyang puno ng pagtataka. Muling tumingin sa pinto ng kubetang kanyang pinasukan.... "Walang hiya, Girl's Room ang napasukan ko!!!!"

Solusyon

Nagising nalang ako isang araw sa sobrang gaan na ng pakiramdam ko. Yung parang wala ng mga pasanin. Anim na buwan narin simula nung sobrang ma- depress ako. Papaanong hindi? Sermon sa bahay, pambubulas sa school at pamamahiya ng guro, pakiramdam ko, ako na ang pinakamaliit na tao sa mundo. Pero kalimutan na natin yun. Pakiramdam ko talaga ang gaan- gaan ko, yung wala na akong pinapasang mundo. Siguro dahil to sa kakaiyak ko kahapon, sobrang nakakahiya yung araw na iyon, nag- umpisa sa pambubugbog ni itay kay inay, napagtawana ako sa school dahil wala akong pera pang-bayad sa module, at pinagtawana nila yung sapatos ko na tatlong taon ko nang ginagamit, wala kasing perang pambili. Iyak ako ng iyak nang kinagabihan at ang huli kong naalala...

Hindi... Hindi maari ito.

Ang huli kong naalala ay kumuha ako ng lubid at... Hindi...

Ano ang Dagli

Ang dagli ay isang anyong pampanitikan na maituturing na maikling maikling kwento. Bagamat walang katiyakan ang pinagmulan nito sa Pilipinas, sinasabing lumaganap ito sa unang dekada ng pananakop ng mga Amerikano.

Wala ring nakatitiyak sa angkop na haba para masabing dagli ang isang akdang pampanitikan. Subalit sinasabing kinakailangang hindi ito aabot sa haba ng isang maikling kwento. Kabilang sa mga kilalang manunulat ng dagli sina Iñigo Ed. Regalado na may talipanpang Tengkeleng, Jose Corazon de Jesus, Rosauro Almario (Ric. A. Clarin), Patricio Mariano, Francisco Laksamana, at Lope K. Santos.

Pinagmulan ng Dagli

Sa pananaliksik ni Rolando Tolentino, sinabi ni Teodoro Agoncillo na sumulpot ang dagli noong 1902, kasabay ng pagkakalathala ng pahayagang Muling Pagsilang na pinamahalaan ni Lope K. Santos, at nagpatuloy hanggang 1930.

Ayon naman kay E. Arsenio Manuel, nag-ugat ang dagli sa panahon ng pananakop ng mga Kastila. Naging tampok ang mga ito sa mga pahayagang Espanyol at tinawag na Instantaneas. Gayunman, hindi malinaw kung hinango nga ng mga manunulat sa Tagalog ang ganitong anyo mula sa mga Kastila dahil hindi pa malinaw noon kung anong uri ang itatawag sa akdang anyong prosa ngunit patula anghimig.

Nagkaroon lamang ng linaw ang anyong prosang gaya ng maikling kuwento at nobela pagsapit ng 1920, at mula rito'y lalong sumigla ang pagpapalathala ng dagling nasa ilalim ng sagisag-panulat.

Kaya ngayong magtago kana kasi hindi mo binasa ng mabuti at mumultuhin ka kung hindi mo sinabi sa crush mo na mahal mo siya

Katangian at Anyo

Ayon kay Aristotle Atienza, malaking bilang ng mga dagli na nakalap nila ni Tolentino para sa antolohiyang “Ang Dagling Tagalog: 1903-1936” ang tumatalakay sa karanasan ng mga lalaki sa isangpatriyarkal na lipunang kanilang ginagalawan. Karaniwan ding iniaalay ang dagli sa isang babaeng napupusuan subalit may ilan ding ginamit ito upang ipahayag ang kanilang mga damdaming makabayan at kaisipang lumalaban sa mananakop na Amerikano.

Sa obserbasyon ni Tolentino, nagpapalit-palit ang anyo ng dagli mula sa harap na pahina ng mga pahayagan hanggang sa maging nakakahong kwento sa mga tabloid o tampok na kwento (feature story) sa mga kolum, pangunahing balita (headline) sa pahayagan, at telebisyon. Aniya, “natransform na ang dagli, hindi na ito tinawag na dagli at nagkaroon na ng ibang lehitimong pangalan at katawagan—anekdota, slice-of-life, day-in-the-life, at iba pa—at lehitimasyon (pagpasok ng ganitong uri ng kwento sa media).”